Dziura w chmurach

Miałem dziś okazję zaobserwować ciekawe zjawisko meteorologiczne, na którego pojawienie się od dawna zresztą polowałem.

W gęstej pokrywie chmur Altocumulus pojawił się owalny otwór, o ostro zaznaczonych brzegach, a w nim zaczęła narastać nowa chmura o innej fakturze:
Otwór był na tyle duży, że nie mogłem go objąć w jednym kadrze, jednak było widać, że nie jest to tylko "zatoczka" na brzegu ławicy chmur, był bowiem otoczony chmurami z każdej strony:

Zjawisko to jest czasem nazywane z anielska Hole Punch Cloud (chmura z wybitą dziurą) , podobno polską nazwą jest "prześwit poopadowy" ale nie wiem czy to termin przyjęty, obserwuje je się na całym świecie, bardzo ładny przykład takiej dziury z utworzoną wewnątrz chmurą wtórną zaobserwowana w 2003 roku w USA:

Jak jednak powstają takie otwory?
Teorii jest tu kilka. Zwykle pojawiają się w warstwie chmur Altocumulus i Stratocumulus. Są to chmury nieopadowe średniego i niskiego piętra, składające się z kropelek wody, często przechłodzonej do temperatur poniżej zera a mimo to zachowującej płynność.
Formowanie otworu zaczyna się, gdy jakiś czynnik- na przykład prąd powietrza o innej temperaturze, lub kryształki lodu opadające smugą Virga z wyżej położonych chmur - zaburzy równowagę i spowoduje skrystalizowanie części kropelek. powstałe kryształki lodu zlepiają się w kropelkami wody, stając się zarodkami ich krystalizacji, ponadto woda zamarzając wypromieniowuje ciepło, zmieniając warunki w chmurze. Powstałe kryształki prowokują zamarzanie fragmentów chmury dookoła, te po zamarznięciu wywoołują zamarzanie kolejnych - w efekcie fala zamarzania rozchodzi się koliście od miejsca pierwotnego zaburzenia.
Kryształki lodu opadają, odsłaniając dziurę , w której może zacząć z powrotem narastać chmura. Tak też było i w moim przypadku - gdy ją zauważyłem, dziura była już w większości zarośnięta, stąd też nie wyglądała tak bardzo efektownie. Trochę podobną widać na tym filmie.

Zjawisko to jest coraz częstsze i wydaje się, że w większości przypadków czynnikiem prowokującym jest przelot samolotu, który bądź to wznosząc się przebija warstwę chmur, bądź też z pozostawionej przezeń smugi kondensacyjnej opada porcja kryształków lodu. Czasem zresztą przelot samolotu nisko nad warstwą chmur, wywołuje zjawisko wyglądajce jak negatyw smugi kondensacyjnej - cienki prześwit w chmurach wzdłuż trasy przelotu:
W przypadku mojej dziury, miała ona kształt wydłużonego owalu, dwa razy dłuższego niż szerokiego, ze środkiem zakrytym wtórną chmurą. Kierunek w którym się wydłużała odpowiadał kierunkowi jednego z korytarzy powietrznych nad Białą Podlaską

Niekiedy niezwykłość zjawiska wzbudza podejrzenia, czy przyczyna nie jest aby nadnaturalna lub pozaziemska, jak w przypadku niedawnego otworu w chmurach w Meksyku, czy dziwnego zjawiska nad Moskwą, uznanego za wynik działalności UFO.
Fundacja Nautilus poświęciła podobnemu przypadkowi cały artykuł, uznając że dziura w chmurach nad Poznaniem jest "wypalona w chmurach" przez statki kosmiczne, widoczne na ich zdjęciach jako niezidentyfikowane punkciki.

Wedle najnowszego artykułu na ten temat, opublikowanego w Science, samoloty są główną przyczyną powstawania tych otworów, zaś samo zjawisko może odpowiadać za zwiększoną ilość śnieżyc w okolicach lotnisk[1]
Więcej zdjęć: http://www.wkrg.com/weather/article_education/hole_punch_clouds/4097/
http://www.nasa.gov/topics/earth/features/hole-punch.html
----
[1] http://www.wired.com/wiredscience/2011/06/airplane-cloud-holes/