1931 - Katastrofa autobusu w Bydgoszczy

Autobus stoczył się w nurty rzeki.
Bydgoszcz. W niedzielę rano wydarzyła się w Bydgoszczy nad rzeką Brdą straszna katastrofa autobusowa, która pociągnęła za sobą 6 śmiertelnych ofiar w ludziach. W wąskim skrawku ulicy, naprzeciw gmachu poczty znajduje się postój autobusów, utrzymujących stałą komunikację między Bydgoszczą a szeregiem okolicznych miast i miasteczek.
Autobus p. Niewidzewskiego z Fordonu, wiozący 18 pasażerów, w chwili wjeżdżania na ulicę Frankego zaczął się staczać w tył, skutkiem silnej gołoledzi, wprost ku rzecze. Szofer autobusu, Gawczyński, usiłował dodać "gazu", by w ten sposób autobus pchnąć naprzód jednak wszystkie jego wysiłki pozostały bezskuteczne.
W ostatniej chwili, gdy samochód znalazł się tuż nad brzegiem Brdy, szofer, jak również właściciel Niewidzewski, pełniący funkcje konduktora zdołali z wozu wyskoczyć i w ten sposób uratować się.
Autobus wraz z pasażerami wpadł do rzeki i zanurzył się w wodzie po dach. Wewnątrz samochodu poczęły się dziać dantejskie sceny. Jeden z pasażerów zdołał otworzyć drzwi autobusu i wypłynąć na powierzchnię rzeki. Reszta poczęła się tłoczyć do otwartych drzwiczek samochodu, przez które momentalnie dostała się woda, zalewając wnętrze aż po strop. Trzech jeszcze pasażerów
zdołało wydobyć się i wypłynąć na wierzch, reszta straciwszy wskutek zachłyśnięcia się wodą przytomność, zaczęła tonąć.
Zaalarmowano straż pożarną, która przybywszy na miejsce, odrąbała siekierami dach samochodu i przez uczyniony w ten sposób otwór, wydobyła 8 pasażerów, nawpół już przytomnych, których zdołano przywrócić do życia. Na dnie autobusu leżały
zwłoki 6 zatopionych pasażerów.
Na miejsce katastrofy zjechała się komisja śledcza.                                                                      [Orędownik Ostrowski 27.01.1931 WBC Poznań]

Co ciekawsze, do najgorszej katastrofy autobusowej w przedwojennej Polsce, doszło w dość podobny sposób - w 1928 roku autobus na linii Białystok-Warszawa wpadł w poślizg i przełamując barierki wpadł do starorzecza Bugu. Utonęło wtedy 28 osób.
----------
* Zdjęcia i dodatkowe informacje o wypadku: http://www.expressbydgoski.pl/bydgoszcz/retro/a/autobus-wpadl-do-brdy-utopilo-sie-6-osob,11718067/

      

1988 - Wichura we Wrocławiu

Lipiec 1988 był opisywany jako gorący, choć upały nie były jakoś szczególnie wysokie. 24 lipca, tuż przed nadchodzącym frontem chłodnym, zanotowano we Wrocławiu 36,2 stopnia i była to dopiero najwyższa temperatura od początku lata. Nocą natomiast nadszedł chłodny front, który przyniósł burze oraz bardzo silny wiatr:

"Burza nie żartowała"
Już drugą dobę tysiące ludzi w woj. wrocławskim pracuje przy usuwaniu skutków niezwykle silnej, tropikalnej burzy z huraganowym wiatrem, jaka przeszła w rejonie Wrocławia w nocy z 24 na 25 b.m.
Szkody po nawałnicy są ogromne - np. we Wrocławiu jedno wielkie drzewo powalone przez huragan w rejonie parkingu przed Dworcem Głównym PKP zniszczyło 6 samochodów osobowych. W energetyce ekipy remontowe naprawiają powalone słupy sieci przesyłowej oraz zerwane linie średniego i niskiego napięcia.
We Wrocławiu wichura zerwała dachy z ponad 300 budynków mieszkalnych - trwa pilna naprawa.[1]

 Szkody koncentrowały się w pasie zaczynającym w okolicach Wrocławia i idącym ukosem na północny-wschód. W gminach Długołęka i Dobroszyce oraz w rejonie Twardogóry ogłoszono stan klęski żywiołowej. W Dobroszycach zawalił się szczyt wieży kościoła. We wsiach w tym rejonie pojawiło się dużo szkód: zerwane dachy domów, zawalone stodoły, powalone całe połacie lasów. Najbardziej poszkodowaną wsią były Strzelce, gdzie uszkodzone zostały wszystkie budynki.
Szkody w uprawach wywołał też grad wielkości gołębiego jaja i ulewny deszcz do 70 mm.

W samym Wrocławiu oprócz uszkodzonych lub zerwanych dachów, sporo szkód wywołały poprzewracane drzewa, dużo ich padło w parku Szczytnickim i w okolicy Hali Ludowej. [2]
Szkody związane z wichurą i ulewnym deszczem pojawiły się też w okolicach Gdańska, gdzie powalone drzewa zatarasowały tory. Koło Lęborka niedaleko Choczewa ulewa wywołała osuwisko, które zablokowało tor.[3]
W okolicy Twardogóry wiatr powalił 4500 ha lasów, w tym 1830 ha kwalifikowało się tylko do zrębu zupełnego (powalenie wszystkich drzew). Szkody zawierały się w pasie szerokości 4km i długości 10 km, głównie w drzewostanach sosnowych ale też w starych, dwustuletnich dębinach.[4]
Bardziej na zachód, w Legnicy, nie pojawiły się żadne szkody, zaś w na wschód, koło Oleśnicy, nie były zbyt duże.

Czym było to gwałtowne zjawisko? Gazety z tego czasu mówią o wichurze, huraganie i trąbie, z użyciem wymiennie wszystkich tych nazw. Konkretnej wskazówki, która by wskazywała na trąbę powietrzną, nie znalazłem. Sądząc po rozmiarze szkód, zwłaszcza szerokości pasa zniszczeń, możliwe że był to rozległy downburst związany z komórką burzową, może superkomórką, rozwiniętą na zafalowanym froncie.
--------
[1] Trybuna Robotnicza nr. 172, 27 lipca 1988 SBC Katowice
[2] Trybuna Robotnicza nr. 173, 28 lipca 1988
[3] Dziennik Łódzki 26.07.1988, ŁBP
[4] http://bip.lasy.gov.pl/pl/bip/px_dg~rdlp_wroclaw~nadl_olesnica_slaska~elaborat_2013.pdf  str.55

1935 - Lawina nad Morskim Okiem

Tegoroczna zima wypada nader słabo, zatem teraz rzut okiem w którąś z dawniejszych:

 Ogromna lawina w Zakopanem.
Zakopane. . W sobotę po południu usłyszano nad Morskiem Okiem olbrzymi huk, a w chwilę potem chmury gęstej śnieżycy objęły schronisko Przy Morskiem Oku. W tym momencie, jak się później okazało, runęła na Morskie Oko (żlebem między Opalonem a Miedzianem) wielka lawina.
Pod jej naporem 60-centymetrowa warstwa lodu na Morskiem Oku załamała się na przestrzeni około 300 T., a woda spod lodu podniosła się, zalewając prawie całą przestrzeń Morskiego Oka. Na drodze lawiny załamał się mostek i zmiażdżony wpadł do wody. Ostatni raz tak wielką lawinę nad Morskiem Okiem widziano w r. 1912.

[Orędownik na powiat nowotomyski,  14 lutego 1935 WBC]

Samopodpalenia w ciągu ostatnich 6 lat

Po tegorocznych tragicznych wydarzeniach, zastanowiłem się, czy samospalenie jest częstą metodą samobójstwa. Gdy tylko zacząłem się szukać na ten temat informacji okazało się, że jednak dużo częstszą niż mogłoby się na pierwszą myśl wydawać.

W krajach rozwiniętych samobójstwo przez podpalenie siebie, mieszkania bądź wskoczenie w palący się gdzieś ogień, jest bardzo rzadkie. W analizie ze Szwajcarii było to około 1% prób samobójczych.[A] W innych krajach UE poziom jest podobny, nie przekracza 4%.
 W biedniejszych krajach rozwijających staje się dużo częstsze, rzędu 20-30% przypadków, a w takich krajach jak Iran, Irak czy Pakistan należy do najczęstszych metod samobójstwa wśród kobiet.[B]
Ze względu na drastyczność i bolesność wybór metody ma często powód demonstracyjny - samo zdarzenie ma zwrócić na coś uwagę, lub wywołać u kogoś poczucie winy. W niektórych przypadkach wydaje się, że do próby dochodzi pod wpływem impulsu lub emocji, a ogień był akurat łatwo dostępny.

Przeglądając źródła internetowe z lat 2017-2011 znalazłem informacje o 53 takich zdarzeniach w Polsce. Średnio więc wychodziłoby 8-9 przypadków rocznie. Wyraźnie zauważalna jest dysproporcja względem płci, tylko 5 przypadków dotyczy kobiet, co oznaczałoby, że ponad 90% samopodpalaczy stanowią mężczyźni. Nie jest to jednak wynik tego, że kobiety wolą mniej drastyczne metody - zbliżona dysproporcja dotyczy samobójstw ogółem, mężczyźni stanowią ponad 85% samobójców.[C]
W kilku przypadkach samopodpalenia miały charakter demonstracyjny, samobójcy próbowali się zabić w pobliży siedzib polityków, zostawiając listy motywujące czyn politycznie, demonstracyjne były też samobójstwa w pobliżu domu byłej partnerki. Kilka także przypadków wiązało się z samobójstwem rozszerzonym, gdy sprawca oprócz siebie spalił lub usiłował spalić jeszcze inne osoby z otoczenia.

W ujęciu statystycznym, porównując znalezione przypadki z zarejestrowanymi przez Policję [D] zamachami samobójczymi, wychodzą następujące częstości:
- 8 przypadków w 2016 roku to 0,08%
- 6 przypadków w 2015 roku to 0,06%
- 7 przypadków w 2014 roku to 0,07%
- 13 przypadków w 2013 roku to 0,15%
Różnica względem danych z innych krajów sugeruje raczej, że mniej takich przypadków jest opisywanych w mediach, niż ma miejsce. Statystyki policyjne w ogóle takiej kategorii nie wyróżniają, samospalenia zawierają się więc pewnie w grupie kilkuset samobójstw w kategorii "inne".

2017
- Rzeszów, mężczyzna podpala się na nieużytkach nieopodal sądu rejonowego.[1]
- Łowicz, październik, mężczyzna podpala się w izbie przyjęć szpitala.[2]
- Warszawa, mężczyzna podpala się pod Pałacem Kultury i Nauki po wygłoszeniu manifestu politycznego z protestem przeciwko działaniom rządu. Po kilku dniach zmarł.[3]
- Zamość, luty, mężczyzna podpalił sobie ubranie pod budynkiem starostwa po dostaniu odmownej decyzji urzędowej.[4] Dwa tygodnie później próbował to samo robić w sądzie w Lublinie mężczyzna, skazany na prace społeczne ale został powstrzymany po oblaniu się rozpuszczalnikiem. [5]
- Pełczyce k. Gryfic, styczeń, mężczyzna podpalił się na jednej z głównych ulic. [6]

2016
- Szczecinek, grudzień, uczeń szkoły zawodowej podpalił się pod wejściem do szkoły. Sam się ugasił. [7] (wypadek?)
- Szańkowo k. Siedlec, wrzesień, mężczyzna podpalił się w budynku gospodarczym.[8]
- Mikołów, wrzesień, mężczyzna podpalił się przed domem żony. Wcześniej sąd wydał mu zakaz zbliżania się za wieloletnie znęcanie i groźby karalne.[9]
- Legionowo, lipiec, mężczyzna podpalił się na ulicy podczas interwencji policji, wcześniej groził podpaleniem sklepu.[10]
- Kędzierzyn-Koźle, lipiec, mężczyzna podpalił się na ulicy.[11]
- Baniewice k. Gryfic, czerwiec, mężczyzna podpalił się przed domem.[12]
- Chojnice, kwiecień, ochroniarz lokalnego supermarketu podpalił się na parkingu.[13]
- Poznań, marzec, mężczyzna podpalił się w sądzie apelacyjnym po odczytaniu niekorzystnego wyroku w sprawie rozwodowej[14]

2015
- Jesion k. Nowej Soli, listopad, mężczyzna oblał paliwem siebie, żonę i mieszkanie, po czym podpalił. Oboje zmarli w szpitalu. Samobójstwo rozszerzone? [15]
- Szczecin, wrzesień, mężczyzna polał siebie i żonę paliwem, zdążyła uciec zanim się podpalił.[16]
- Warszawa, wrzesień, mężczyzna podpalił się na stacji benzynowej. [17]
- Bieruń, czerwiec, mężczyzna podpalił się pod osiedlowym sklepem.[18]
- Tarnów, kwiecień, niepełnosprawny mężczyzna podpalił swoje nogi na chodniku koło prokuratury.[19]
- Suwałki, marzec, mężczyzna podpalił się pod wejściem do kościoła.[20]

2014
- Łowicz, wrzesień, mężczyzna podpalił się w kościele parafialnym.[21]
- Ruda śląska, wrzesień, mężczyzna podpalił się na ulicy.[22]
- Jedlnia-Letnisko k. Radomia, wrzesień, mężczyzna podpalił się na podwórku swojego domu.[23]
- Radomsko, lipiec, mężczyzna podpalił się na ulicy.[24]
- Szprotawa, lipiec, mężczyzna podpalił się w gabinecie kosmetycznym. [25]
- Rybnik, kwiecień, mężczyzna podpalił się w sklepie.[26]
- Lublin, marzec, 14-letni chłopiec podpalił się na nieużytkach.[27]

2013
- Tarnów, grudzień, mężczyzna podpalił się w sądzie podczas rozprawy. [28]
- Sosnowiec, listopad, kobieta podpaliła się w parku miejskim. [29]
- Parysowo k. Garwolina, listopad, mężczyzna podpalił się na ulicy miejscowości.[30]
- Pyrzyce, październik, mężczyzna podpalił się na ulicy.[31]
- Jasło, sierpień, mężczyzna podpalił się na parkingu. [32]
- Kraków, czerwiec, konduktor podpalił się podczas protestu przeciwko masowym zwolnieniom w Przewozach Ragionalnych [33]
- Warszawa, czerwiec, mężczyzna podpalił się koło kancelarii premiera.[34]
- Koronowo, czerwiec, mężczyzna podpalił się podczas festynu. [35]
- Wola Gałęzowska, czerwiec, kobieta podpaliła się w mieszkaniu. [36]
- Jarosławiec, kwiecień, mężczyzna podpalił się w domu. [37]
- Warszawa, marzec, muzyk Andrzej Żuromski podpalił fragment swojej bluzki podczas nagrywania programu telewizyjnego, aby zwrócić uwagę na swoje problemy w sądzie. [38]
- Zgierz, marzec, kobieta podpaliła siebie i córkę w mieszkaniu. [39]
- Świdnik, luty, mężczyzna podpalił się na placu.[40]

2012
- Rzeszów, sierpień, kobieta podpaliła się przed posterunkiem policji. [41]
- Łopiennik Nadrzeczny k. Lublina, ksiądz oskarżony o molestowanie dzieci podpalił się na cmentarzu, w pobliżu grobu rodziców.[42]
- Opole, czerwiec, mężczyzna podpalił się na klatce schodowej, pod mieszkaniem byłej dziewczyny[43]
- Słupca, kwiecień, kobieta podpaliła siebie i auto. [44]
- Leszno, kwiecień, mężczyzna podpalił się na ulicy. [45]
- Kraków, luty, mężczyzna podpalił się na ulicy koło pomnika Solidarności. [46]
- Braniewo, styczeń, bezdomny mężczyzna podpalił się w łazience w budynku MOPS. [47]

2011
- Katowice, listopad, mężczyzna podpalił się na przystanku autobusowym. [48]
- Drezdenko, październik, mężczyzna podpalił się na ulicy.[49]
- Warszawa, wrzesień, mężczyzna podpalił się na ławce przed kancelarią premiera.[50]
- Drawsko Pomorskie, sierpień, mężczyzna podpalił się na posesji. [51]
- Czeberaki k. Wrocławia, maj, mężczyzna podpalił się na dachu domu. [52]
- Konstantynów, styczeń, mężczyzna podpalił siebie i byłą partnerkę.[53]
- Skrzynki, styczeń, mężczyzna podpalił w samochodzie siebie i córkę.[54]


-----
[A]  https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24794228
[B] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25406886
[C] https://zdrowie.pap.pl/raport/raport-nizp-pzh-niepokojacy-rekord-polski-samobojstwa
[D] http://statystyka.policja.pl/st/wybrane-statystyki/zamachy-samobojcze/122324,Zamachy-samobojcze-od-2013-roku.html

[1] https://wiadomosci.wp.pl/mezczyzna-podpalil-sie-przed-sadem-rejonowym-w-rzeszowie-6185194980054657a
[2]  http://www.dzienniklodzki.pl/na-sygnale/a/tragedia-w-lowiczu-mezczyzna-podpalil-sie-na-izbie-przyjec-w-szpitalu,12624216/
[3] http://wiadomosci.onet.pl/kraj/zmarl-mezczyzna-ktory-podpalil-sie-przed-palacem-kultury/gvgzmrr
[4]  http://www.dziennikwschodni.pl/zamosc/60-latek-podpalil-sie-przed-starostwem-juz-pol-roku-wczesniej-powiedzial-urzednikom-ze-to-zrobi,n,1000195177.html
[5] http://www.dziennikwschodni.pl/lublin/lublin-30-latek-chcial-sie-spalic-przed-sadem,n,1000195807.html
[6] http://24kurier.pl/aktualnosci/wiadomosci/podpalil-sie-na-ulicy/
[7] http://24kurier.pl/aktualnosci/wiadomosci/uczen-podpalil-sie-przed-szkola/
 [8] http://tygodniksiedlecki.com/t36350-podpalil.sie.mezczyzna.htm
[12] http://24kurier.pl/aktualnosci/wiadomosci/tragedia-w-baniewicach-podpalil-sie-przed-domem/
[13] http://www.dziennikbaltycki.pl/wiadomosci/chojnice/a/chojnice-zmarl-mezczyzna-ktory-podpalil-sie-pod-marketem-zdjecia,9875863/
[14] http://www.gloswielkopolski.pl/wiadomosci/poznan/a/trojpole-mezczyzna-podpalil-sie-w-sadzie-apelacyjnym,9481367/

[9] http://www.dziennikzachodni.pl/wiadomosci/a/mikolow-najpierw-sie-znecal-nad-zona-a-potem-sie-podpalil,10599768/
[10] http://wawalove.pl/Oblal-sie-benzyna-i-podpalil-Policjanci-uratowali-mu-zycie-a23448
[11] http://www.tygodnik7dni.pl/zdesperowany-mezczyzna-podpalil-sie-na-osiedlu-pogorzelec-2016,07,08.html
[17]  https://wiadomosci.wp.pl/mezczyzna-podpalil-sie-na-stacji-benzynowej-w-warszawie-6025256150459521a
[20] http://www.wspolczesna.pl/wiadomosci/suwalki/art/4924235,ul-wyszynskiego-mezczyzna-podpalil-sie-przed-kosciolem-matki-bozej-milosierdzia,id,t.html
[19] https://www.radiokrakow.pl/wiadomosci/tarnow/niepelnosprawny-mieszkaniec-tarnowa-podpalil-sie-przed-prokuratura/
[18] http://www.dziennikzachodni.pl/artykul/3914733,ledziny-32latek-oblal-sie-benzyna-i-podpalil-mezczyzna-jest-w-100-proc-poparzony,id,t.html
[15]  http://www.gazetalubuska.pl/wiadomosci/nowa-sol/art/9105464,podpalacz-rodziny-z-jesiony-zmarl-w-nowosolskim-szpitalu,id,t.html
[26] https://www.rybnik.com.pl/wiadomosci,mezczyzna-podpalil-sie-w-sklepie-przy-ul-koscielnej-jest-w-krytycznym-stanie,wia5-3266-23506.html
[21] http://www.dzienniklodzki.pl/artykul/3576507,samopodpalenie-w-lowiczu-44letni-mezczyzna-podpalil-sie-w-kosciele,id,t.html
[25] http://www.se.pl/wiadomosci/polska/tragedia-w-szprotawie-mezczyzna-podpalil-sie-u-kosmetyczki_410093.html
[22] http://rudaslaska.naszemiasto.pl/artykul/ruda-slaska-chebzie-55-latek-oblal-sie-benzyna-i-podpalil,2425055,art,t,id,tm.html
[23] http://www.echodnia.eu/radomskie/wiadomosci/powiat-radomski/art/8083274,desperat-w-jedlniletnisku-42-letni-mezczyzna-oblal-sie-benzyna-i-podpalil,id,t.html
[24] http://www.radomsko24.pl/oblal-sie-benzyna-i-podpalil-10775
[27] http://www.dziennikwschodni.pl/lublin/sa-wyniki-sekcji-zwlok-14-letniego-filipa-ktory-sie-podpalil,n,140319718.html
[34] http://wiadomosci.dziennik.pl/wydarzenia/artykuly/430048,mezczyzna-podpalil-sie-przed-kancelaria-premiera-przezyl.html
[35] http://www.pomorska.pl/wiadomosci/koronowo/art/7357447,mezczyzna-podpalil-sie-podczas-festynu-w-koronowie-udalo-sie-go-uratowac,id,t.html
[28] http://www.radiokrakow.pl/wiadomosci/tarnow/26-letni-mezczyzna-podpalil-sie-w-tarnowskim-sadzie/
[37] http://www.dziennikbaltycki.pl/artykul/825034,jaroslawiec-54letni-mezczyzna-podpalil-sie-na-oczach-rodziny,id,t.html
[31] http://stargard.naszemiasto.pl/artykul/smiertelny-wypadek-w-pyrzycach-65-letni-mezczyzna-podpalil,2032370,art,t,id,tm.html
[30] http://www.jaslo4u.pl/nie-zyje-mezczyzna-ktory-sie-podpalil-zostawil-list-pozegnal-newsy-jaslo-15440
[32] http://kuriergarwolinski.pl/garwolin_7486_oblal_sie_benzyna_i_podpalil_dlaczego,2
[40] http://www.kurierlubelski.pl/artykul/773173,swidnik-podpalil-sie-na-placu-konstytucji-3-maja,id,t.html
[29] https://wiadomosci.wp.pl/kobieta-podpalila-sie-w-parku-w-sosnowcu-6038690004619905g
[39] http://www.dzienniklodzki.pl/artykul/782602,samobojstwo-w-zgierzu-matka-podpalila-siebie-i-3letnia-corke-zdjeciafilm,id,t.htm
[36] http://www.kurierlubelski.pl/artykul/912393,wola-galezowska-kobieta-probowala-sie-spalic-jej-stan-jest-krytyczny,id,t.html
[43] http://www.nto.pl/wiadomosci/opole/art/4505035,22latek-oblal-sie-benzyna-i-podpalil-jego-stan-jest-krytyczny,id,t.html
[46] http://krakow.naszemiasto.pl/artykul/w-krakowie-podpalil-sie-mezczyzna,1266473,art,t,id,tm.html
[47] http://www.portalpomorza.pl/wiadomosci/35514,56-letni-mezczyzna-podpalil-sie-w-braniewie
[45] https://epoznan.pl/news-news-31685-Region_mezczyzna_podpalil_sie_w_Lesznie
[41] https://www.polskieradio.pl/5/3/Artykul/671943,Rzeszow-kobieta-podpalila-sie-przed-komisariatem
[44] http://www.se.pl/wiadomosci/polska/slupca-kobieta-podpalila-siebie-i-auto-czy-nieudana-proba-samobojcza_252363.html
[42] http://www.kurierlubelski.pl/artykul/634543,spalone-zwloki-na-cmentarzu-w-lopienniku-nadrzecznym-podpalil-sie-ksiadz-oskarzony-o-molestowanie,id,t.html
[50] http://wiadomosci.dziennik.pl/wydarzenia/artykuly/357649,incydent-przed-kancelaria-premiera-podpalil-sie-mezczyzna.html
[48] http://www.dziennikzachodni.pl/artykul/478510,katowice-mezczyzna-podpalil-sie-na-przystanku-przy-murckowskiej,id,t.html
[49] http://www.zachod.pl/radio-zielona-gora/wiadomosci/mezczyzna-podpalil-sie-w-drezdenku/
[51] http://www.gk24.pl/wiadomosci/drawsko-pomorskie/art/4464391,mieszkaniec-drawska-pomorskiego-oblal-sie-benzyna-i-podpalil,id,t.html
[33]  http://www.rmf24.pl/fakty/polska/news-kolejarz-podpalil-sie-w-krakowie-protestowal-przeciw-zwolnie,nId,984415
[16] http://www.se.pl/wiadomosci/polska/tragedia-w-szczecinie-mezczyzna-podpalil-siebie-i-zone-we-wlasnym-mieszkaniu_689926.html
[53] http://www.dzienniklodzki.pl/artykul/514945,podpalil-kobiete-proces-za-zamknietymi-drzwiami-zdjecia,id,t.html
[52] http://www.gazetawroclawska.pl/artykul/400904,czeberaki-oblal-sie-benzyna-podpalil-siebie-i-dom,id,t.html
[jn] http://www.gloswielkopolski.pl/artykul/427380,skrzynki-dlaczego-doszlo-do-tragedii,id,t.html
[54] http://muzyka.onet.pl/newsy/andrzej-zuromski-podpalil-sie-na-wizji/cbgfl

1930 - Trująca mgła nad Belgią

Leodjum. 6. XII
Nagła śmierć kilkudziesięciu osób w okolicy Leodjum była następstwem gęstej mgły, która wywołała uduszenie się wielu osób, cierpiących na płuca. Według otrzymanych doniesień do wieczora 5 b.m. zmarło 15 osób w Engis, 10 w Flemalle, 9 w Ramet, 10 w Jemappes i po jednej osobie w Amay i Othes. Komisja higjeny rozpoczęła ankietę w tej sprawie.

[Kurjer Wileński, 7 grudnia 1930, Academica.edu.pl]

Belgia była w latach międzywojennych wysoce uprzemysłowionym krajem. Znajdowało się tam wiele kopalń węgla kamiennego, rozwinęło się hutnictwo i przemysł. Jednym z miejsc, w którym fabryki takie zagęściły się silnie, była dolina rzeki Mozy na północ od Liege. Na krótkim odcinku o długości 20 kilometrów zlokalizowane były cztery duże koksownie, trzy walcownie, cztery huty szkła i trzy huty cynku, fabryka nawozów sztucznych oraz kilka mniejszych zakładów. Najnowszym była uruchomiona w 1930 roku huta cynku w Tilleur.
Każda taka fabryka spalała na swoje potrzeby ogromne ilości węgla, dym trafiał do powietrza. Huty cynku przerabiały rudy siarczkowe poprzez powolne prażenie, zasiarczone spaliny trafiały do powietrza. Na dodatek użytek fluorytu jako topnika powodował, że dymy z hut zawierały znaczne ilości fluorowodoru. Dopóki silny wiatr znad morza przewietrzał dolinę między wzgórzami, nie było problemu.

Na początku grudnia 1930 sytuacja uległa jednak zmianie. Temperatura bardzo spadła, wyż nad Europą zatrzymał normalną cyrkulację, pojawiła się inwersja temperatury - powietrze w warstwach przyziemnych było wyraźnie chłodniejsze od tego powyżej. W takiej sytuacji ustaje konwekcja, ciepłe spaliny z kominów fabryk ochładzają się w przyziemnych warstwach atmosfery. Po dotarciu do granicy inwersji napotykają powietrze równie ciepłe lub cieplejsze. Przestają się zatem unosić i rozpływają się na boki, gromadząc w przestrzeni nad ziemią. Gdy ukształtowanie terenu sprzyja zaleganiu "jeziora" wychłodzonego powietrza a wiatr jest słaby, dymiące kominy domów i fabryk generują poważne zadymienie, które w połączeniu z mgłą w wilgotnym powietrzu tworzy smog. Właśnie dlatego miasta położone na terenach o charakterze kotliny bądź doliny mają zimą duży problem z jakością powietrza.

Smog w dolinie Mozy z dniach 1-5 grudnia osiągnął wyjątkowe natężenie. Widoczność silnie spadła, a ludzie o wrażliwym układzie oddechowym zaczynali się dusić, odczuwając palenie w piersi. Mieszanka pyłów, sadzy, tlenku węgla, tlenków siarki i fluorowodoru utrzymująca się na terenie zamieszkanym przez kilka tysięcy osób, zabiła w krótkim czasie 65 osób. Wiatr powiewał słabo od wschodu, dlatego chmura zaczynała się zaraz za Liege ale nie obejmowała miasta, rozwiewała się dopiero za Huy, gdzie teren wokół doliny wyraźnie spłaszczał się.

Zdarzenie wywołało duże zaskoczenie. Początkowo władze uznały, że przyczyną zgonów był po prostu chłód, doniesienia jakoby przyczynił się do tego dym z niedawno otwartych fabryk dementowano jako plotki. Jednak incydenty trującej mgły zaczęły się powtarzać. Po dwóch dniach ze smogiem w lutym 1931 zachorowało kilkadziesiąt osób. Kolejny, trwający kilka dni incydent smogowy z połowy kwietnia spowodował masowe padnięcie wypasanego w dolinie bydła. Po protestach i marszach lokalnej ludności, sprawę zaczęto wreszcie porządnie badać. Komisja ministerstwa zdrowia opisała, że w wyniku zastoju powietrza, dużych emisji tlenków siarki z 27 okolicznych zakładów przemysłowych i mgły znad morza, w dolinie powstała kwaśna mgła kwasu siarkowego IV, który podrażniał płuca. W późniejszym latach inny badacz większą rolę przypisał związkom fluoru, głównie w formie kwasu fluorokrzemowego.[1]

Był to najgorszy taki przypadek w Europie aż do Wielkiego Smogu w Londynie w grudniu 1952 roku, kiedy to kilka dni silnego zadymienia przyczyniło się do śmierci kilkunastu tysięcy ludzi.

------
* http://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(00)04135-0/fulltext
*  http://www.soe.uoguelph.ca/webfiles/gej/AQ2017/Wagner/index.html

[1] http://nailaturr.blogspot.com/2012/03/fog-disaster-in-meuse-valley-1930.html