Trąby powietrzne 15 sierpnia 2008 - odc.1

Skoro już eksploatuję amatorsko tematykę trąbologiczną, nie sposób mi pominąć najciekawszego przypadku ostatnich lat, czyli tragicznych trąb powietrznych na południu polski w połowie sierpnia 2008 roku. Trąby pojawiały się wówczas w przeciągu dwóch dni - 3-4 przypadki 15 sierpnia i zapewne drugie tyle 16 sierpnia. Temat przez ten czas został już porządnie opracowany przez innych - od strony meteorologicznej przez IMGW i Łowców Burz, zaś ostatnio to co ja sam zamierzałem opisać, czyli przebieg na podstawie zdjęć satelitarnych, opisał właściciel bloga Lubię Pogodę w osobnym wpisie na ten temat. Zasadniczo więc wydawałoby się, że nie mam już nic nad to do dodania, ostatecznie jednak uznałem, że omawiając temat po swojemu, może w niektórych partiach bardziej szczegółowo, dorzucę parę mniej znanych faktów, uzupełniając już istniejące opisy.

Zdecydowałem się podzielić wpis na części, odpowiadające kolejnym etapom zdarzeń. Będę się opierał na zdjęciach satelitarnych, lotniczych i terenowym, oraz opisach i spisach zniszczeń, z relacjami świadków włącznie.

Tak więc dzień 15 sierpnia 2008 roku należał do dni bardzo burzliwych. Już nad ranem, około 6:30 w Katowicach przeszła ulewa połączona z gradobiciem, przy czym wielkość kul gradowych dochodziła do 7 cm (piłki tenisowe). Równocześnie spadło 11 mm deszczu[1] Wkrótce potem gradobicie do 5 cm, połączone z ulewą i wichurą, nawiedziło rolniczą gminę Niegowa. Na nieszczęście tamtejszych mieszkańców, większość budynków było kryta dosyć kruchym eternitem, który po prostu pękał wskutek uderzeń gradu, łącznie doliczono się uszkodzeń dachów na 1050 budynkach, w tym ok. 400 domów mieszkalnych. Wraz ze zniszczeniami w uprawach, straty sięgnęły 4 mln zł.[2] Wkradły się tu zresztą inne, polskie smaczki, mianowicie członkowie komisji oceniającej straty, dla przyspieszenia procedur podpisywali potem protokoły nieprzeprowadzonych oględzin szkód, zaś pieniądze z KRUS, będącego jedyną formą ubezpieczenia dla większości poszkodowanych, nie wystarczyły na pokrycie strat. W efekcie jedni rolnicy nie dostali niczego, i będą mieli problem z wyegzekwowaniem czegokolwiek, bo protokoły oceny ich szkód są nieważne, inni zaś dostali trochę, ale za mało.[3]
Skądinąd warto zauważyć, że prędzej pozbędziemy się z dachów szkodliwego eternitu wskutek działań żywiołów, niż wskutek akcji odazbesowiana prowadzonych przez instytucje krajowe, do tego bowiem jakoś się ludzie nie palą.

To wszystko już było katastrofalne, ale dopiero w drugiej połowie dnia, zaczęło robić się groźnie.

Po raz pierwszy trąba pojawiła się o godzinie 17 w gminie Strzelce Opolskie. Zwykle mówi się, że pojawiła się we wsi Zimna Wódka, jednak zdjęcia lotnicze dostępne na Geoportalu każą sądzić co innego. Już przed Zimną Wódką znajdujemy pas powalonego lasu, zaś tuż przy nim Kopaninę - nieduży przysiółek koło Starego Ujazdu.
Tam zerwane zostały dachy z dwóch domów. Sądząc po powalonych kępach śródpolnych drzew, lej zeszedł na ziemię na polach tuż przy tej miejscowości. Jest to skądinąd potwierdzenie relacji z Zalesia Śląskiego, wedle której mieszkańcy zauważyli trąbę na polu koło dzielnicy Korea. Mam też informację, że trąba miała się pojawić nad miejscem nazywanym Piekłem, będącym grupą opuszczonych budynków gospodarczych[4] ale nie wiem gdzie to jest. Orientacyjnie określiłem czerwoną kropką przybliżony punkt od którego zaczynają się straty.
Dalej mamy więc Kopaninę i pas lasu w wzgórzu a w nim szeroką na ok. 400 metrów lukę.
Następnie trąba zahaczyła o skraj Zimnej Wódki, powodując uszkodzenia w 40 budynkach. Na pierwszym filmie z tego miejsca widać szeroki lej, czasem jednak rozdzielający się na kilka, wspólnie przeplecionych zawirowań, tzw. multi-vortex. Moment wyjścia z lasu uchwycono na tym filmie. Sądzę że trąbę z tego miejsca przedstawia też ten film ze strony urzędu w Ujeździe, nie zbyt wyraźny ale robiony z bardzo bliska. Widać jak trąba przekracza las i zbliża się do filmującego, który musiał stać bardzo blisko pasa zniszczeń, w drugiej części widzimy oddalającą się trąbę uderzającą w las koło wiaduktu.

Następnie biegnąc w kierunku północno-wschodnim, trąba objęła Kolonię Jaryszów, leżącą tuż przy autostradzie A4 z wiaduktem, zrywając kilka dachów. Uszkodzenia widać na tym filmie. Jest jeszcze film pokazujący zniszczenia pomiędzy Zimną Wódką a Jaryszowem, prawdopodobnie w miejscu rozwidlenia drogi do Ujazdu. Potem wyłamany został słynny już las po obu stronach drogi. Pięć samochodów zostało przewróconych, w wyniku czego ranne zostały cztery osoby. Jeden z nich wylądował na barierkach oddzielających pasy. Z istniejących filmów ten, był kręcony przez kierowcę jadącego od strony Krapkowic (z północego zachodu)
   
                                  
Tutaj na podstawie skrajnych kępek nie uszkodzonych drzew można ocenić średnicę wiru na 600 metrów.
Idąc dalej docieramy do Sieroniowic, gdzie dotknięta została południowa część miejscowości. Uszkodzeniu uległo tam około 30 gospodarstw.
Następnie lej uderzył w las, całkowicie dewastując rozległy płat. Wypadając z lasu uderza w Balcarzowice gdzie uszkodzonych zostaje 30 domów, z czego ponad połowa nadawała się do rozbiórki a część trzeba było całkowicie odbudowywać. Zniszczony został tu rozległy płat lasu, daje się wyróżnić pas całkowicie zniszczony o szerokości 1 km i "otoczkę" przerzedzonych drzew. W pobliżu małej osady Nakło, gdzie zerwane zostały 3 dachy, daje się zauważyć dosyć dziwnie wyglądające miejsce - od pasma głównych zniszczeń oddziela się mniejsze, szerokie na 100 metrów, oddzielone równej szerokości pasem przerzedzonego lasu. Jest to intrygujące - czyżby na moment od głównego leja odłączyło się tornado satelitarne? Przy tak dużym zjawisku nie jest to wykluczone. Ale może po prostu ów dodatkowy pas leży na wyniesieniu? Sprawdziłem to w geoportalu, porównując widok mapy fotograficznej z topograficzną:

Jak widać ocalony fragment nie leży w dolince a nawet pomiędzy dwiema takimi, więc tą drogą nie da się wytłumaczyć kształtu zniszczeń. Moim zdaniem był to krótkotrwały poboczny wir, który nie został zauważony przez innych świadków.

  Idąc przez pola zahaczył o Skały zrywając trzy dachy i wpadając pełną siłą w Błotnicę Strzelecką, gdzie uszkodzonych zostało 65 budynków w tym stacja dworca kolejowego i szkoła. Z tego zapewne momentu pochodzi ten i ten świetny film. Podejrzewam że stamtąd pochodzi też ten film, bardzo wyraźny i dlatego ciekawy. Widać doskonale skomplikowaną strukturę wiru, z gwałtownie kondensującą parą, w pewnej chwili widać nawet kilka poziomych wirów. Natomiast z samej miejscowości, z bardzo bliska, pochodzi ten film.

Po przejściu przez Błotnicę trąba zmienia strukturę. Wyraźnie zwęża się i zmienia kierunek. Pozostawiła po sobie bardzo wyraźny,wąski na 200-300 metrów pas powalonego lasu idący w kierunku Dąbrówki. Jest to najbardziej wyraźny ślad jaki daje się zauważyć z satelity.

Jak widać pas zniszczeń skończył się tuż przed wsią. Wprawdzie uszkodzonych zostaje tam kilka dachów, ale mogło to być wynikiem silnych podmuchów towarzyszących. Dalej zniszczeń nie widać i tu też kończy się pierwszy odcinek trasy trąby długi na 16 kilometrów. W rejonie Balcarzowic i Błotnicy Strzeleckiej prznosił samochody i burzył murowane ściany domów mieszkalnych, sięgając siły F4.

Na koniec duży obrazek z zaznaczoną trasą:

------
 * http://www.toszek.pl/pliki/kurier/nr24/nr24.pdf

[1] http://fakty.interia.pl/news/potezna-burza-z-gradobiciem-na-slasku,1163203
[2] http://rolnicy.com/kleska-zywiolowa/niegowa-po-gradobiciu.html
[3] http://www.gazetamyszkowska.pl/articles/2881
[4] http://www.strzelecopolski.pl/zaczelo-sie-w-piekle