Drobne rośliny kwiatowe (31) - Lepczyca

 Jak to dobrze jest rozglądać się po poboczach i patrzeć co takiego rośnie na zwyczajnym trawniku. 

  Niedaleko ośrodka sportowego na Bródnie, pod fundamentami ogrodzenia, na skraju zwyczajnego trawnika rosła sobie drobna roślinka, z charakterystycznymi dużymi, zielonymi łuskami okrywającymi owoce - a ja zorientowałem się, że nie wiem co to jest.

  Ogólny pokrój drobny, płożący się, nieco wspinający przy przeszkodzie, cała roślina pokryta szorstko trochę czepiającymi się, twardymi włoskami, brak przylistków i podsadek, kwiaty pięciopłatkowe. Owoce okryte zieloną łuską w kształcie liścia klonu, która z daleka wydawała się dużym owocem w formie płaskiej torebki. Wewnątrz kwiatów charakterystyczna struktura płatkowatych łusek, osklepek,  zasłaniających bezpośrednio gardziel, podobna do tej jaką widziałem u farbownika. Te cechy przekonały mnie, że najwyraźniej należy do rodziny ogórecznikowatych, choć ma trochę nietypowe cechy - kwiaty wyrastają pojedynczo lub po dwa przy parach liści, zamiast tworzyć kwiatostan na końcu pędu w formie sierpika. 

 

  Lista roślin z tej rodziny rosnących w Polsce jest krótka, więc znalezienie właściwej nie było długie. Lepczyca rozesłana (Asperugo procumbens L.) należy do monotypowego rodzaju - czyli nie ma drugiego gatunku lepczycy, jest tylko ten jeden. Nazwy ludowe zwykle odnoszą się do faktu przyczepiania do ubrania owoców i w mniejszym stopniu liści. Lepczyca to zresztą także nazwa ludowa dwóch bardzo czepliwych gatunków przytulii. U Kluka pod nazwą Ostre Ziele. W języku niemieckim Schlangenäuglein czyli "oczy węża" ale też Teufelsleiter czyli "drabina diabła".  W polskiej florze jest archeofitem związanym z dawnymi uprawami. Uważa się, że rejon rodzimy w Europie to obszar flory pannońskiej lub pontyjskiej (kotlina węgierska lub wybrzeża Morza Czarnego) a został zawleczony na północ jeszcze przed czasami historycznymi wraz z towarami lub zwierzętami. 

  W środkowych Niemczech skupiska lepczycy były wiązane z osadami z paleolitu i mezolitu i ze starymi zamkami, w rejonie Dunaju rośnie w wylotu jaskiń. W południowo wschodniej Europie i Azji rośnie w dużym rozproszeniu ale powszechnie, w naturze zwykle u podstawy skałek, na gliniastej, alkalicznej, dobrze przepuszczalnej i zasobnej w azot glebie, na stanowiskach najczęściej słabo zacienionych. Często pojawia się w zbiorowiskach rozesłanych roślin pokrywających skałki, żwir, w zagłębieniach krasowych. Towarzysząc człowiekowi najczęściej pojawia się na stanowiskach synantropijnych, na przychaciach, przypłociach, obrzeżach pól, wchodzi w uprawy zbóż, rozprzestrzenia się dzięki czepnym nasionom.

Stary rysunek zielnikowy. Wikipedia Commons

  Wraz ze zmianami w rolnictwie i budownictwie zanika na wszystkich stanowiskach. Jest opisywana w Polsce jako rzadka, w rozproszonych miejscach, często związanych ze starymi zabudowaniami wiejskimi i ekstensywnymi uprawami, poza tym na poboczach dróg, brzegach rzek i obrzeżach wyrobisk. W Czerwonej Księdze zaklasyfikowany jako gatunek "bliski zagrożenia" NT, w miarę zanikania dawniej opisanych stanowisk może zostać przeklasyfikowany jako narażony na wyginięcie, wtedy też pewnie stanie się chroniony.

   Z map znanych stanowisk wynika, że największa koncentracja dotyczy Kujaw, poza tym stanowiska rozciągają się w dolinach Wisły i Odry, na Mazowszu, Wyżynie Lubelskiej i na śląsku na nizinach. Zaledwie kilka w obszarze Podlaskiego i Warmińsko-Mazurskiego, brak zupełnie na Pomorzu, w dużej części Małopolski. Brak też znanych stanowisk w okolicach Białej Podlaskiej, co tłumaczy czemu nie kojarzyłem tej rośliny. [1] Jedno źródło podaje w obrębie Warszawy stanowisko niedaleko Lasku Na Kole. [2] Mapa Wirtualnego Atlasu Roślin podaje trzy miejsca. [3] Stanowisko, które znalazłem, jest więc raczej nieznane. 

Jakie znaczenie ma ta roślina? Pojawia się w nielicznych opisach, w medycynie ludowej była głównie środkiem moczopędnym i wykrztuśnym, przy przewlekłym kaszlu i astmie, zgodnie z ogólnymi właściwościami innych ogórecznikowatych. Mogła być zjadana w sałatkach, ma łagodny smak i zapach podobny trochę do ogórecznika. Ponadto w niektórych miejscach znana była jako roślina "uspokajająca serce", łagodząca nerwowość i napięcie. Jedna z pospolitych nazw angielskich to Madwort, lub dla uściślenia German Madwort, czyli dosłownie "zioło szaleństwa". Nazwą tą mogą być jednak określane inne rośliny, na przykład smagliczka, ze względu na dosłowne tłumaczenie greckiej nazwy. W medycynie Azji Mniejszej znana jako środek wykrztuśny, leczący infekcje skórne, "wzmacniający układ nerwowy" i uspokajający, pomagający zasnąć.[4]

W związku z tymi doniesieniami przeprowadzone zostały pewne eksperymenty. W badaniu z 2013 roku wyciąg z nadziemnych części rośliny podawano myszom, poddanym próbom behawioralnym, uważanym za zwierzęcy model pewnych stanów psychicznych. Test zawieszania za ogon bada jak długo zawieszona mysz próbuje się uwolnić i jak długo pozostaje nieruchoma, a w teście wymuszonego pływania po jakim czasie po wrzuceniu do wody przechodzi z panicznego zachowania w bierne machanie łapkami tylko na tyle aby pyszczek był na powierzchnią. Leki antydepresyjne skracają czas trwania w bezruchu/spokojnym pływaniu, a leki naśladujące depresję wydłużają ten czas. Zastosowano cztery stężenia ekstraktu, placebo i lek imipraminę z grupy antydepresantów trójpierścieniowych. 

Lek w sposób istotny i wyraźny skrócił czas trwania w bezruchu lub biernego pływania, ekstrakty nie dały istotnego statystycznie efektu, a wpływ na czas zachowania biernego był różny dla różnych dawek - żaden dla najniższej, niewielkie skrócenie dla trochę większej i niewielkie wydłużenie dla większych. Wniosek - działanie antydepresyjne jest żadne istotne, jeśli już to wielokrotnie słabsze od istniejącego leku. Lek podano w dawce 15 mg/kg, zaś najwyższa dawka ekstraktu wynosiła 400 mg/kg.

Trzeci test polegał na zbadaniu na ile ekstrakt wpływa na szybkość zaśnięcia u myszy, u których senność indukowano fenobarbitalem. Cztery stężenia ekstraktów porównywano z diazepamem, znanym lekiem nasennym, sprawdzano też wpływ znanego leku blokującego działanie benzodiazepin. Efekt: wyższe stężenia ekstraktów skróciły czas zasypiania i wydłużyły czas snu, w porównaniu z placebo efekt jest wyraźny i istotny statystycznie i podobny do działania leku; jest zmniejszany przez blokowanie a zatem wynika w jakiś sposób z oddziaływania na receptory GABA. A zatem zioło faktycznie ma działanie przeciwlękowe i nasenne, choć siła działania nie jest wysoka - najniższa efektywna dawka 250 mg/kg odpowiadała sile dawki 2 mg/kg diazepamu. [5]

W badaniu klinicznym z 2018 roku chorym na depresję podawano kapsułki zawierające bądź 10 mg fluoksetyny albo 1,2 g suchego ekstraktu z zioła. W obu grupach stwierdzono spadek ilości punktów w skali oceny depresji, choć po upływie 6 tygodni lek dawał większy efekt. Wniosek był taki, że zioło daje efekt antydepresyjny, choć ponownie nie jest to efekt silny (dawka ekstraktu z zioła była 120 razy większa niż dawka leku). [6]

Skład chemiczny jest bardzo słabo poznany. Przez analogię z resztą rodziny i opisane właściwości  można domyślać się saponin, alantoiny i krzemionki. Za działanie uspokajające potencjalnie może odpowiadać kwas rozmarynowy i jego estry. 

--------------------

Bibliografia:

 [1] https://www.atlas-roslin.pl/htm/wystepowanie-4126.htm

[2] https://chwastowisko.wordpress.com/2008/07/04/lepczyca-rozeslana1/

[3] https://atlas.roslin.pl/plant/6404

[4] https://pjmhsonline.com/published-issues/2021/october/103092

[5] https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3813279/ 

[6] https://www.rjpharmacognosy.ir/article_64860.html

1722 - Trąba powietrzna koło Pułtuska

 O tej sprawie pisałem już kiedyś, ale miałem na ten temat tylko krótką wzmiankę, którą trudno interpretować. Ale ostatnio znalazłem dużo więcej. 

Informację o zdarzeniu podał Józef Spalski w opracowaniu ""O burzach gradowych w Królestwie Polskim" z roku 1852:

" Na szczególną uwagę zasłu­guje trąba powietrzna , która miała miejsce roku 1722 , dnia 5
sierpnia o godzinie 7 po południu w Kaszycach około Pułtuska .
Najprzód pokazała się od zachodu czarna chmura z grzmotami, podobnemi
do pękających granatów. Nadciągnąwszy do Kaszyc,
wlokła się przez pola, łąki, role, a cokolwiek w drodze napotkała, ­
częścią obaliła lub wypaliła, częścią z sobą uniosła, wyrzucając ­
chwilowo siarczyste kule. Przeprawiwszy się przez rzekę
Narew , u tworzyła z dymu pokład; woda wrzała dziwnym sposobem­
i rozstępowała się, jakby po wrzuceniu w nią wielkich ­
rozpalonych kamieni."

I jest to przykład takiego problematycznego opisu, który mógł dotyczyć trąby albo i nie, na jakie natykam się w starych źródłach. Opisuje bowiem dosłownie jedynie czarną chmurę, która niszczyła na swojej drodze różne rzeczy i mogła to być jedynie niszcząca burza z wiatrem, nic więcej. Szukałem jednak dalej, czy  gdzieś jeszcze są jakieś wzmianki, i znalazłem coś bardzo konkretnego.

Najwcześniejszy opis tego wydarzenia został zamieszczony przez Gabriela Rzączyńskiego w dziele "Auctuarium Historiæ Naturalis Curiosæ Regni Poloniæ, Magni Ducatus Litvaniæ, Annexarumque Provinciarum" wydanym w Gdańsku w roku 1745. Fragment ten jest krótki ale wystarczająco szczegółowy aby móc potwierdzić, że była to trąba powietrzna:

" Apud nos in Kaczyce praedio, ad ripam Narew Fluvii posito, distante una lauca a Civitate Pultovia, Anno 1722, die 5. Augusti, post Vesperas decantatas in Sacello, coram congragata multitudine populi, devotinis causa, ab Occidente, tetra & visu horrenda nubes appariut trahens secum per terram, veluti torrentem fumeum longissimum, qui dum cum fragore assiduo, velut explodemnium bombardas, pervenisset Kaczicios, serpentino, eoque lento gresu per campos, agros & prata, quidquid obvium habuit, partim sternebut, partim adurebat, partim secum astorbatab, globos sulphureos passim protrudens.
Ferebatur eadem  Vulcani officina, nunc in modum pyramidis, nunc columnae, nunc recte, nunc obliqye, fumos com strepitu exspirando, rep horae quadrantem, profressa ad Narew flumen, quod trajiciendo, ita sese dilatavit, ut super aquas, quali pontem fumeum straverit, aquis mirum in modum bullientibus, ac a se sic discentibus, si quis jaceret lapidus molares cantentes in fluvium. Superato amne, simili passu, sylvas pervagabatur. "

Ale nie każdy włada łaciną, tłumaczenie na język polski podaję za dziełem "Rzut uwag do ogólney zasady przyrodownictwa, w szczególności zaś o przyczynie repulsyi i atrakcyi"; Tomicki Jan Bazyli, Warszawa 1823, dzięki któremu znalazłem namiary na dzieło Rzączyńskiego:

" Roku 1722 dnia 5 sierpnia w Dziedzinie Kaczyce mila od Pułtuska, po nieszporach w obec pobożnego gminu, powstała się od zachodu czarna, straszna chmura, wlokąca za sobą zbyt długą sumistą strugę, w pośród ciągłych grzmotów, podobnych do pękania granatów. Nadciągnąwszy do Kaczyc wężykowato, wlokła się leniwie przez pola, łąki i role, a cokolwiek w drodze napotkała, częścią obalała, wypalała, częscią z sobą unosiła, wyrzucając chwilami siarczyste kule. Postępowała ta piekiełka kuźnica, już w postaci słupca czyli kolumny, iuż ostrosłupa, iuż prostopadle iuż ukośnie, wyrzyguiąc dymy z łoskotem przez ćwierć godziny. Zbliżona do rzeki Narew, przeprawiając się utworzyła dymisty most nad strugą, w czasie tey przeprawy wody wrzały dziwnym sposobem, rozstępowały się na wzór rozstępowania się wód po wrzuceniu wielkich, rozpalonych kamieni. "

I to jest konkret, żaden tam pokład dymu, który trudno interpretować. Długa, wijąca się smuga zwisająca z chmury, chwilami podobna do słupa lub stożka, która przeszła po polach i lasach, przekroczyła Narew wzburzając wody rzeki. I wygląda na to, że jest to najwcześniejszy w Polsce opis wyglądu trąby powietrznej, bo w wcześniejszym przypadku trąby w Oleśnicy zgadywałem po efektach, że musiała to być trąba, ale samo zjawisko nie zostało opisane. 

Nieszpory to modlitwa odmawiana pod koniec dnia, godzina 7 po południu w późnym źródle wygląda mi na domysł prawdopodobnej pory bo w najwcześniejszym źródle nie została określona. 

 

Drobne rośliny kwiatowe - Przestęp (30.)

 Przestęp nie jest rośliną bardzo drobną, na odpowiednich podporach może urosnąć dość duży, ale jego kwiaty są niepozorne. Natknąłem się na niego jesienią; to pierwszy raz, gdy widziałem roślinę na żywo, dlatego postanowiłem o nim napisać.

Przestęp (Bryonia L) to pnąca się bylina z rodziny dyniowatych, 

Ten okaz znalazłem w Warszawie, między blokami, idąc w stronę Królikarni, na zaniedbanym klombie z niskim iglakiem. Porastał krzew niemal całkowicie, wyróżniając się czerwonymi jagodami. Raczej nie było to miejsce, w którym celowo go zasadzono. Pędy z charakterystycznymi liśćmi widziałem jeszcze w dwóch miejscach w innej dzielnicy ale z braku owoców nie byłem pewny czy to to. Najwyraźniej zaczął się szerzej rozprzestrzeniać dzięki ptakom. Wydaje się, że był to przestęp dwupienny, którego owoce po dojrzeniu mają czerwony kolor. Podobny gatunek, p. biały ma jagody czerniejące podczas dojrzewania a liście są silniej powcinane. 

Jest dwupienny czyli ma osobniki męskie, w którym kwiatach widać żółte pylniki, i żeńskie z samymi słupkami. Tylko te drugie tworzą jagody. Jest byliną i tworzy pogrubiony korzeń podobny do rzepy, nieraz sporych rozmiarów. 

Bywa rzadko używany w ogrodach, jako soliter na wysokich podporach lub wieloletnie ale nie drewniejące pnącze okrywowe, szybko zasłaniające płoty. Zwierzęta go omijają, mogą go skubać kozy ale niezbyt chętnie. 

Przestęp jest rośliną trującą, choć informacje o tym na ile silną różnią się zależnie od źródła. Teoretycznie dawka śmiertelna to 40 jagód, czyli nie jest to tak łatwo uzyskać. Zatruciom zapobiega też zresztą silnie gorzki smak i właściwości wymiotne. 

W medycynie ludowej był używany jako środek wymiotny i przeczyszczający, bardzo mocny, używany przy zatruciach i obrzękach. Wiedziano jednak o jego trujących właściwościach, używano go więc ostrożnie. Wywary z korzenia oraz sok z jagód mają działanie drażniące, co objawia się zaczerwienieniem skóry, objawami zapalenia aż do powstania pęcherzy. W odpowiednim rozcieńczeniu był więc środkiem rozgrzewającym na bóle reumatyczne, korzonki, skutki przewiania złym cugiem. Mógł pojawiać się jako domieszka w rozgrzewających i wykrztuśnych lekach na ból gardła i zapalenie płuc ale nie był zbyt chętnie używany ze względu na powodowanie przeczyszczenia. Według innych wzmianek miał pomagać na kolki i ból brzucha. Według zasady leczenia podobieństwami był polecany na leczenie trądu. 

W ludowej magii, głównie w Anglii i zachodniej Europie, był rośliną magiczną, długi czas był nazywany Mandragorą Angielską i nie był właściwie odróżniany. Przenoszono na niego mity dotyczące azjatyckiej mandragory, żeńszenia czy pokrzyku. Korzenie podobne do rzepy z bocznymi odrostami mogły czasem przypominać ludzką postać, były przycinane do takiej formy. Thomas Green w dziele Uniwersal Herbal z 1824 oskarżał wędrownych guślarzy o fałszowanie mandragory przez zakopywanie obok młodego przestępu figurki, której twarz odbijała się w powiększającym korzeniu, aby móc potem pokazywać, że korzeń nie był wycinany tylko sam się ukształtował w taką formę. 

Korzeń pozyskiwany z mandragory lekarskiej, był nazywany  Alrauna lub Mandrake, uważano zależnie od sytuacji albo że kształt wskazuje na zastosowanie przy wszystkich chorobach albo odzwierciedla żyjącego w korzeniu ducha, którego można zakląć do zabiegów magicznych. Miał pomagać w rzucaniu złych czarów, przewidywaniu przyszłości czy sprowadzania rozwiązań problemów w snach. Ponieważ prawdziwa mandragora, z rodziny psiankowatych, zawiera alkaloidy mogące działać halucynogennie, było to dla dawnych ludzi wiarygodne. Zachowane okazy alrauny uformowane w kształt człowieczka z twarzą, czasem faktycznie były robione z mandragory, ale często z przestępu, korzenia irysa, pięciornika a nawet z dużego poru. W środkowych Niemczech domowe koboldy lub psotne duchy w obejściu były nazywane drak, może to mieć związek z Mandragorą. 

Z rośliną tą wiąże się niesamowita historia z roku 1851, którą znalazłem przypadkiem w dawnej prasie.  We wsi Trzanowice na Śląsku Cieszyńskim, chłop miał w ogrodzie dorodny przestęp, którego jego żona używała od lat na "cierpienie kurczowe" (prawdopodobnie bolesne miesiączki). Mieszkająca w pobliżu komornica (chłopka bez własności, mieszkająca u gospodarza) rozpuściła plotkę, że ma on w ogrodzie Diabła, który ściąga z dziewięciu gruntów mleko z krów i obfitość. Przez to ludzie we wsi zaczęli jego i żonę nazywać czarownikami. Poszedł więc do burmistrza aby się poskarżyć na złe traktowanie. Po tygodniu burmistrz przybył z radnymi i chłopami aby zobaczyć rzecz na miejscu. Jakież było zdziwienie gospodarza, gdy burmistrz wspólnie z innymi uznał, że ta roślina to diabeł, wobec czego chłopi we wsi mają rację, po czym przestęp został wokół obkopany, aby nie mógł szkodzić. 

Gospodarz chciał wobec tego posłać po "doktora" aby ten stwierdził co takiego rośnie w ogrodzie, jednak burmistrz nie chciał żadnych ekspertyz; "on dla jego djabła żadnej komisyi zbierać nie będzie". Dla niego sprawa była jasna, w ogrodzie siedzi Diabeł i trzeba coś z nim zrobić. Po kilku dniach burmistrz, radni i pół wsi wdarło się do ogrodu gospodarza z motykami aby diabła wykopać "a wykonawszy to dzieło z bohaterską śmiałością, nie chwytając go rękami, nieśli go na kijach do karczmy, tam pili nad nim, i wyniósłszy go na drogę, zatłukli go pyrlikiem (młotem), i w lesie go pochowali z wykrzykami: żeby już nigdy nie szkodził! Poczem znowu powrócili do karczmy i pili." Z pewnością alkohol miał tu duży udział.

Gospodarz poczuł się poszkodowany. Zaniósł pozostałości rośliny do doktora N. z Cieszyna, który opisał, że jest to przestęp, którego korzeń osiąga po latach rozmiar i formę małego dziecka, stąd zabobony ludowe o czarodziejskiej mocy. Z tą opinią gospodarz wniósł skargę do sądu, dzięki czemu sprawa została szerzej ujawniona.

[Gwiazdka Cieszynska nr.19 1851]

Moje artykuły splagiatowano

 

 

Miło jest zobaczyć, że ktoś w mediach powołuje się na moje artykuły, bo to oznacza, że udało się rozpowszechnić jakiś temat, że wywiera się jakiś wpływ i komuś się spodobało. Mniej miłe jest zobaczenie, że ktoś przepisał sobie fragmenty bez pytania. Takie też miałem niemiłe odkrycie na początku stycznia, a ponieważ sprawa się już zakończyła, dobrze jest to opisać w ramach przestrogi.

Poprzedni artykuł na blogu dotyczył mało znanej historii katastrofy podczas pogrzebu w małej wsi pod Cieszynem. W zasadzie w polskojęzycznym internecie nic o tym nie było. Jednak na początku stycznia, gdy szukałem wzmianek czy kiedyś zdarzył się podobny przypadek, znalazłem że na Onecie ukazał się artykuł dotyczący tej właśnie historii, którą opisałem. Artykuł pochodził z portalu FacetXL, który ma partnerstwo z Onetem i dostarcza większemu portalowi teksty. Pod artykułem podpisał się redaktor naczelny Krzysztof Załuski. 

Pierwsza myśl była taka, że widocznie artykuł zaciekawił kogoś nieznaną historią i ten ktoś postanowił opracować swój artykuł na bazie mojego. Pod tekstem jako źródła wymieniony był blog oraz dwie gazety, co wyglądało tak, jakby ktoś nawet zajrzał w źródła pierwotne. Niestety już podczas szybkiego przeglądu zorientowałem się, że artykuł jest w zasadzie plagiatem. Powtarzał te same informacje co ja i żadnej więcej, w tej samej kolejności co ja i cytował fragmenty gazet ale tylko te same co moje cytaty i ani litery więcej. Pominął kawałek o tym, kim był ksiądz, z którego pamiętnika brałem informacje, skupiając się tylko na streszczeniu wydarzeń. Samo to jest pójściem na łatwiznę, gdy dziennikarz jedynie streszcza czyjąś treść i nie ma wkładu własnego, ale to nie jest jeszcze zabronione. Ale wśród zdań streszczenia i cytatów znalazły się też zdania przepisane z drobnymi zmianami lub bez żadnych zmian i stanowiło to zauważalną część objętości dość krótkiego artykułu.

Jeśli ktoś nie wie - podanie źródła, z którego zerżnięto tekst wcale nie oznacza, że nie doszło do plagiatu, bo jeśli przepisany tekst nie jest w żaden sposób zaznaczony jako cytat, to dochodzi do naruszenia jasnego określenia, kto te słowa stworzył; nie tak dawno wyłożył się na tym pewien były już doktor politologii.

Przykłady które są najbardziej wyraziste:

Onet
„W środku był tłok, pastor podobnie jak inne osoby początkowo opierał się plecami o ścianę, ale w pewnym momencie chciał wyjrzeć przez okno. Wtedy błysnęło, a pastor stracił przytomność.”
Blog
„W środku był tłok, pastor podobnie jak inne osoby początkowo opierał się plecami o wilgotną ścianę, ale w pewnym momencie podniósł się aby wyjrzeć przez okno. Wtedy błysnęło a pastor stracił przytomność.”

Onet
„Według relacji świadków piorun wpadł do wnętrza kaplicy przez mały otwór w ścianie i wydostał się na zewnątrz, gdzie stało czterech mężczyzn, którzy opierali się o ścianę pod daszkiem — wszyscy oni zginęli, a ich ciała zesztywniały i stały nadal wyprostowane, dopóki wiatr ich nie poprzewracał.”
Blog
„Pastor opisuje mały otwór w ścianie powstały w wyniku przebicia się pioruna na zewnątrz; obok tego otworu od zewnątrz stało czterech mężczyzn, którzy opierali się o ścianę pod daszkiem - wszyscy oni zginęli a ich ciała zesztywniały i stały nadal wyprostowane dopóki wiatr ich nie poprzewracał.”

(przy okazji drobnych przeróbek pomylono otwór wyjściowy iskry z wejściowym - tak uważnie dziennikarz czytał)

Onet
„Ofiar być może byłoby mniej, gdyby nie powolna akcja ratunkowa. Dopiero po godzinie dojechał na miejsce wezwany lekarz z Cieszyna. Niewiele mógł już jednak zrobić. Został późno powiadomiony. Ci, którzy przeżyli i uciekli z kościoła, byli w szoku.”
Blog
„ Do liczby ofiar przyczyniła się zapewne powolna akcja ratunkowa. Cmentarz był widocznie trochę oddalony od wsi, uczestnicy pogrzebu w większości zostali porażeni i albo byli nieprzytomni albo w szoku. Kilka lżej porażonych i tych poza zasięgiem pioruna w szoku uciekło do domów i tam dopiero ocknęli się, że trzeba ludzi ratować. Jeden z gospodarzy pojechał do Cieszyna po lekarza, ale ten niewiele już mógł na miejscu zrobić,”

(w gruncie rzeczy ta przeróbka pomija rzecz, na jaką zwracały uwagę gazety - że przyczyną opóźnienia wezwania pomocy był szok wśród porażonych)

Oprócz tych oczywistych kopii w artykule były zdania bardziej zmienione, z dodanymi synonimami czy podziałem długiego zdania na dwa. Cytując fragment z pamiętnika księdza, plagiator przedstawił  jako jeden cytat coś, co było w rzeczywistości dwoma fragmentami, co zaznaczało ujęcie ich w osobne cudzysłowy. Przy okazji poprawił język tekstu na bardziej zgodny ze współczesną pisownią, czego w takich przypadkach nie powinno się robić. Stare teksty mogą zawierać inaczej pisane słowa nie z powodu błędu, tylko zmian językowych. 

To już wyglądało grubo. Postanowiłem jednak sprawdzić, czy FacetXL nie robił czegoś takiego wcześniej, i przejrzałem pod tym kątem inne artykuły. I znalazłem dwa kolejne ze zbyt daleko sięgającymi zapożyczeniami. Artykuł "Panika w kościele i pogrom" opisywał historię paniki w kościele świętego krzyża w Warszawie w roku 1881 i dalszych wydarzeń. Nie jest to historia tak całkiem nieznana, trochę już było o tym artykułów i mój tekst nie jest wymieniony jako jedyne źródło, jakieś akapity były oparte na czymś innym. Ale podczas opisywania wydarzeń plagiator właśnie ode mnie wziął niektóre fragmenty. I podobnie jak poprzednio, jest to streszczenie tego samego w tej samej kolejności z podaniem tego samego cytatu, zdania brzmiące dość podobnie ale trochę zmienione i kilka zdań prawie takich samych:

Onet
„ Jeden z cukierników przystawił do podestu drabinę, próbując pomóc uwięzionym w tłumie. Najbardziej spanikowani rozpychali się łokciami i nogami, wydostając się nad zgniecioną masą ludzką, i depcząc innych po głowach, po twarzach, zbiegali w dół lub przeskakiwali balustradę.”
Blog
„ Najbardziej spanikowani rozpychali się łokciami i nogami, wydostając się nad zgniecioną masę ludzką, i depcząc byle jak, po głowach, po twarzach, zbiegali w dół lub przeskakiwali balustradę. Jakiś cukiernik złapał drabinę, i podstawiwszy ją pod balustradę zaczął wyciągać jedną po drugiej osoby pod samą balustradą. ”

Onet
„Zginęli wskutek uduszenia i urazów głowy.
W sumie było 30 ofiar śmiertelnych, w tym m.in. hrabina Stanisława Aleksandrowiczowa z Konstantynowa wraz ze służącym. Do szpitali przewieziono wielu rannych. Ponad trzydziestu odniosło ciężkie obrażenia.”
Blog
„Po podliczeniu zmarłych na miejscu i zaraz potem w szpitalu, okazało się, że panika wywołała aż 30 ofiar śmiertelnych[1] w większości z powodu uduszenia w ścisku, lub podeptania głowy. Wśród nich znalazła się też hrabina Stanisława Aleksandrowiczowa z Konstantynowa, wraz ze służącym. Ponad trzydziestu ciężej rannych odwieziono do szpitali…”

Onet
„Tłum nie tylko rozbijał szyby, ale też wyważał drzwi; włamywano się do sklepów, niszcząc i rabując zgromadzone tam towary. Początkowo zamieszki ograniczyły się do pobliskich uliczek — Ordynackiej, Wróblej, Tamce i Browarnej.”
Blog
„Tłum rozbijał szyby, wyważał drzwi, towary ze sklepów tłuczono, rwano i wyrzucano na bruk. Tam lądował też dobytek rodzin. Niektórzy posuwali się do rozbijania pieców kaflowych. Początkowo plądrowanie ograniczało się do pobliskich uliczek - Ordynackiej, Wróblej, Tamce i Browarnej.”

Onet
„Pierwszego dnia zamieszek policja i wojsko ograniczyło się głównie do zabezpieczenia instytucji rządowych i dzielnic willowych.
Drugiego dnia zaczęły się masowe aresztowania osób biorących udział w niszczeniu kolejnych domów i sklepów. Sytuacja została opanowana dopiero trzeciego dnia, gdy do miasta przybył nieobecny wcześniej naczelnik policji, który spędzał święta w Petersburgu.”
Blog
„pierwszego dnia policja i wojsko właściwie nie przeszkadzały rozbojom - zamykano jedynie dostęp do ważniejszych gmachów rządowych i dzielnic willowych, rozbijano większe zbiorowiska na mniejsze grupy, nie pozwalano zbierać się na Nowym Mieście.
Drugiego dnia rozboje przerodziły się właściwie w grabież, zabierano to co wcześniej zostało wywleczone na ulice. Wtedy też zaczęły się masowe aresztowania osób biorących udział w niszczeniu kolejnych domów i sklepów. Sytuacja została opanowana dopiero trzeciego dnia, gdy do miasta przybył nieobecny wcześniej naczelnik Policji, który spędzał święta w Petersburgu.”

Artykuł "Morderca zabijał ofiary młotkiem, nie oszczędził nawet dzieci" był streszczeniem mojego o zabójstwie rodziny Kosterów i też zawierał zdania prawie bez zmian.

Onet
„Wszedł do domu. Już w kuchni natknął się na zwłoki dzieci Kosterów — 6-letniego Edwarda i 12-letniej Genowefy, urodzonych jeszcze w Ameryce. Wszędzie było pełno krwi. Na głowie dzieci widać były rany zadane tępym narzędziem.”
Blog
„W kuchni, na podłodze, leżały ciała dzieci Kostery - 6 letniego Edwarda i 12 letniej Genowefy, urodzonych jeszcze w Ameryce. Ich głowy porozbijano tępym narzędziem. Wszędzie widać było ślady krwi.”

Blog
„Dopiero przybyła policja ujawniła rozmiary tragedii. Oprócz zwłok dzieci w kuchni, w pokoju leżało ciałko 2 letniego Ludwika, zabitego w ten sam sposób. W piwnicy stodoły, zagrzebane w sianie, leżały ciała Piotra Kostery i parobka, 16 letniego Jana Kopy. W chlewie znaleziono Kosterową i służącą Maciaszkównę. Wszyscy zabici uderzeniami tępym narzędziem. „
Onet
„W pokoju leżało ciało 2-letniego Ludwika. Zginął w taki sam sposób. Przybyła policja znalazła kolejne ofiary — w piwnicy stodoły, zagrzebane w sianie leżały ciała Piotra Kostery i 16-letniego parobka. W chlewie znaleziono Kosterową i ich służącą. Wszyscy zostali zabici uderzeniami w głowę tępym narzędziem.”

Blog
„Zamiast tego Sobczak przedsięwziął plan rabunku.
Ukradł ze sklepu chleb i cały weekend przebywał poza gospodarstwem. W niedzielę wieczorem przyszedł do Kosterów i zagrzebał się w sianie na piętrze stodoły. Gdy w poniedziałek o świcie przyszedł parobek, zaczekał aż wejście na drabinę, i ciosem młota zabił go na miejscu, przysypując ciało sianem.
Onet
„Sobczak już wtedy obmyślił plan rabunku. W niedzielę wieczorem ukrył się w sianie w stodole. Gdy w poniedziałek o świcie przyszedł parobek, zaczekał, aż wejdzie na drabinę i ciosem młotka zabił go na miejscu, przysypując ciało sianem."

(zamiana młota na młotek to za mało żeby zdanie stało się oryginalne)

Na FacetXL pojawił się też artykuł o strzelaninie na ulicy Złotej z 1904 roku i tam takich wprost przepisanych zdań nie było, a autor nawet chyba zajrzał do źródeł bo podał trochę więcej opisów. Czyli jak się chce, to można.

Nie wiedziałem jak wygląda umowa między portalami, jak krążą informacje. Obawiałem się, że jeśli odezwę się tylko do Facetxla, redaktor po cichu wycofa teksty i redakcja Onetu nie dowie się co się stało. A plagiator dalej będzie zarabiał na dostarczaniu streszczeń cudzych rzeczy do dużych portali.  Dlatego napisałem o tym bezpośrednio do redakcji Onet. Nie wysuwałem żadnych konkretnych roszczeń, żądałem wyjaśnienia co się stało i zareagowania adekwatnie. Taki duży portal powinien wiedzieć jakie mogą być skutki prawne naruszenia autorstwa. Wymieniłem w mailu wszystkie fragmenty, w tym też takie o mniejszym stopniu podobieństwa, których nie pokazałem tutaj. I czekałem. 

Mail został wysłany późno, ale liczyłem na to, że redakcja zaczyna przeglądać wiadomości z nocy wcześnie. I wydawało się oczywiste, że najpierw pojawi się jakaś krótka odpowiedź, w stylu "przyjęliśmy pańskie zgłoszenie, proszę poczekać aż je rozpatrzymy". Zaglądam do skrzynki o 7, nic. Zaglądam o 8, nic. Zirytowałem się i pomyślałem, że może jednak trzeba zrobić trochę szumu - opisałem wszystkie żale na Wykopie, informacja zaczęła krążyć. Pierwszy efekt pojawił się półtora godziny później - linki do artykułów przestały być aktywne. Plagiaty zniknęły z wyszukiwarek. OK, czyli jakaś reakcja jest. 

Na odpowiedź mailową musiałem jednak poczekać do wieczora, aż dotarła bardzo ostrożna i wyważona odpowiedź, ale nie od redaktora tylko od prawnika. Że wyrażają ubolewanie z tego, że zaszła taka sytuacja (czyli jaka?), że wysłali pytanie do autora tekstu i czekają aż odpowie na zarzuty, że ukryli artykuły do czasu wyjaśnienia, i oczywiście nie mają z tym nic wspólnego bo teksty pisał autor portalu zewnętrznego i to on ich zapewniał, że ma pełnię praw. Czyli mniej więcej to, czego się spodziewałem. I żeby nie było za bardzo przyjemnie, prosili żeby rozważyć usunięcie tekstu z Wykopu, który ujawniał, że w ogóle coś się stało. Nie wiem za bardzo po co, skoro tam też było wprost stwierdzone, że to nie ich redaktor napisał tekst. A akurat dziennikarze powinni być ostatnimi ludźmi, którym trzeba tłumaczyć, jakie są zalety nagłaśniania spraw. 

Ktoś może zapytać - a czemu zamiast tego nie poleciałem od razu po prawnika, żeby złożyć pozew i zażądać grubego bilonu? Taka sprawa trochę by się pewnie przeciągnęła a rezultaty mogłyby wcale nie być imponujące. Ciężko określić jakie są straty finansowe wynikające z publikacji kilkunastu przepisanych zdań w portalu, który nigdy nie zamierzał publikować moich tekstów, więc trudno mówić o na przykład uniemożliwieniu mi publikacji. Byłoby ryzyko, że po kilku czy kilkunastu miesiącach sąd uzna, że szkodliwość czynu była niska i wyda wyrok bez odszkodowania lub postąpi tak jak utrwaliło się w takich sprawach. Zwykle sądy zasądzają w takich sprawach odszkodowanie w wysokości trzykrotności wynagrodzenia jakie plagiator dostał za tekst. Prawdopodobnie koszt prawnika byłby podobnej wysokości lub większy.

No więc sprawa się toczyła i toczyła, minął tydzień, minął drugi tydzień i dalej nie było odpowiedzi. plagiaty zniknęły też z portalu FacetXL.  Zaczynałem się obawiać, że oba portale przyjmą strategię "nie mamy pańskiego płaszcza".  Jakby tak się to potoczyło, to oczywiście o sprawie nie było by cicho, zadbałbym o to. Wysłałem maila do naczelnego. Brak odzewu. Wysłałem kolejnego do redakcji. I znowu czekanie. No ile może zajmować ustalenie, że kropka w kropkę identyczne zdania zostały skopiowane bez pytania? 

Odpowiedź była bardzo krótka i prosta. Zgłoszone teksty zostały usunięte a Onet przestaje współpracować z portalem z którego pochodziły plagiaty. I w zasadzie tyle. Liczyłem na jakieś "przepraszam" ale widocznie tamte pierwsze "ubolewanie" miało już załatwiać sprawę. Zerwanie współpracy oznacza, że portal przestanie zarabiać na artykułach będących w najlepszym razie streszczeniami i w dużej mierze o to mi chodziło. Na razie na głównej FacetXL nadal wisi napis, że są partnerem Onetu. 

1855 - Trąba powietrzna koło Błonia

  Ten przypadek dotychczas umknął mojej uwadze, a jest bardzo ciekawy. Na początku Czerwca 1855 roku przez centralną Polskę przetoczyła się fala burz z gradem i silnym wiatrem, a ostatecznie jak niektóre wzmianki wskazują, też co najmniej jedna trąba powietrzna, która stała się wyjątkowo tragiczna.

  Opisów jest kilka ale są dość skąpe, wymieniają jedynie kilka miejsc i trudno określić dokładniej obszar ze szkodami. Najbardziej precyzyjny ale lokalny opis pochodzi z korespondencji, jaka ukazała się dopiero po kilku miesiącach w gazecie "Korespondent Handlowy, Przemysłowy i Rolniczy". Było to pismo, w którym wyżyć się mogli inteligenci mający różne pomysły na poprawę stanu kraju, przekazujący jak zakładać uprawy drzew owocowych, jak przetwarzać lokalne rudy itd. ale też jakie problemy rodzi system ekonomii folwarków i jak należałoby poprawić sytuację na mniejszych dominiach. 

  Jednym z aktywnych korespondentów, który co kilka tygodni przesyłał wielostronnicowy list, był Bernard Hantke, nie byle kto. Pochodzący z mocno spolonizowanej, warszawskiej żydowskiej rodziny, absolwent Instytutu Agronomicznego (poprzednik SGGW), w tym czasie autor poradnika hodowli buraków. Właściciel gospodarstwa Drybus koła Sochaczewa. W latach 60. XIX wieku wszedł w spółkę, która wybudowała fabrykę narzędzi rolniczych. Fabryka bardzo dobrze się dzięki niemu rozwinęła, a on na tym nie poprzestał. W 1870 roku założył fabrykę drutu i gwoździ, która przekształciła się w sieć zakładów metalowych w kilku miejscach Rosji i Niemiec. Aby zapewnić sobie stały dopływ surowców, założył spółkę wydobywającą rudy żelaza i ostatecznie Hutę Częstochowa, istniejącą do dziś. Zmarł w roku 1900 nie ukończywszy wszystkich planowanych interesów. 

  Tak więc bez wątpienia był to człowiek inteligentny i przedsiębiorczy, który przyczynił się do poprawy gospodarki. I dlatego ciekawe jest, że wplątał się w tę katastrofę naturalną, która zastała go właśnie w Drybusie, a która mogła zakończyć jego życie przedwcześnie. 

  W liście wysłanym dopiero w październiku opisuje dzień 1 czerwca 1855, gorący, duszny, męczący. Po zajęciu się rozmaitymi sprawami gospodarczymi powrócił zmęczony do domu. Gdy po południu pytano go o różne sprawunki, zauważył przez okno, że horyzont nagle się zachmurzył. Burza dotarła do majątku dość szybko. Deszcz był rzadki, jednak ochłodziło się. Jeden z robotników pokazał mu przez okno, że z nieba spadła kula gradowa wielkości połowy kurzego jaja. Zaciekawiony tym wyszedł, aby zobaczyć czy nie padają jeszcze większe. I trafił na idealny moment.

"W jednej bowiem chwili otoczyła mnie ciemność, podziemny jakby chłód zaległ atmosferę, słychać było tylko szum, ale ani nieba, ani świata, ani żadnego w około siebie przedmiotu rozpoznać nie mogłem. Porwany siłą wiatru, schwytawszy się blisko stojącego płota ogrodowego, posuwałem się zrazu; ale słabemi są siły ludzkie a raczéj żadnemi w walce z przyrodzonemi. Dla tego naturalnie powalony i bezprzytomny, po niejakiej chwili znalazłem się pod drzewem; tu zebrałem całą przytomność umysłu a niespodziewając się wyjść żywym z podobnej walki, z rezygnacyą dysponowałem się na śmierć, żegnając nieobecną żonę, dzieci i świat cały. Lecz w téj saméj chwili, porwany i uniesiony impetem uraganu może o łokci 10, straciłem nawet przytomność (była to chwila jak się zdaje wirowania w tém miejscu fali) i znalazłem się otworzywszy oczy w ogrodzie, pod grubą topolą, zlany do nitki, bo deszcz rzęsisty padał, po ustaniu już trąby (...) obejrzałem się w około siebie, na obraz swojego mienia, w którém przed chwilą panował porządek i pewien ład. Ale jakież było moje przerażenie, albo raczéj osłupienie, gdym na raz ujrzał cały folwark zburzony w gruzach, a dom z któregom dopiéro co wyszedł z ziemią zrównany."[1]

  Po chwili z gruzów zaczęli wychodzić robotnicy, którzy nie wierzyli, że mógł coś takiego przeżyć. Rozpoczęto akcję ratunkową rozbierając gruzy zawalonej stajni, skąd wydobyto szczęśliwie fornali i 14 żywych koni i tylko 6 zwierząt padło martwych. Z całego gospodarstwa 11 budowli zostało uszkodzonych, miały zerwane dachy i kominy, zawalona została stajnia i mniejsze chlewy. W sadzie wyrwanych zostało 200 drzew, niedaleko 30 topoli w alei. Cała burza potrwała kilka minut, między 14:35 a 14:45. Co do zawalonego domu, opis tego jak duży był stopień zniszczenia nie jest precyzyjny. Autor podaje, że szukał potem na polach belek, gontów, krokwi, płatwi, całych mebli i sprzętów, najwyraźniej dom był drewniany. 

  Części domów i dachów zostały rozrzucone po polach na odległość wiorsty (około 1 km). W polu buraków leżały spłaszczone rondle i oderwane rękojeści sprzętów, oraz rozerwana pierzyna i pierze. Papiery i dokumenty porwało na całe mile. Maciora została przeniesiona w powietrzu do sąsiedniej wsi i tam postawiona na ziemi bez szkody. Magla z kamieniami, który stał na strychu domu, nie odnaleziono. Droga zablokowana została powalonymi drzewami. Obserwując szkody Hantke ocenił, że widać w nich dowody ruchu wirowego. Niektóre drzewa zostały wykręcone jak bicze. Dalej postępując burza wywołała wiele szkód w "różnych dominiach", ale żadnej innej nazwy autor listu nie podaje. W jego gospodarstwie dwóch ludzi zostało okulawionych a jedno dziecko zmarło po dwóch dniach "z przestrachu". Nie była to jednak jedyna ofiara tego dnia. 

O spustoszeniach, jakie zrządziła burza zeszłego piątku w okolicach Warszawy i Błonia, smutne dochodzą wiadomości. — Oprócz budowli w wielu miejscach obalonych i pozrywanych dachów, ucierpiały od gradu mniejwięcej zboża, mianowicie żyta już wykłoszone. Lecz najdotkliwszą klęskę poniosła wieś Czubin, pod Błoniem, gdzie dworskie murowane stodoły i obora, zupełnie uległy zniszczeniu, a na domiar nieszczęścia z 20 osób, które dla doju krów i posług gospodarskich były zebrane, 16 zostało przywalonych upadłemi dachami i ścianami z tych ośm wydobyto zabitych, a ośm mocno pokaleczonych. Nadto z 76 sztuk bydła w holenderni, 36 zostało zabitych, tudzież 9 koni.[2]

Ta dość wczesna notka prasowa nie była dalej aktualizowana. W pisanym z dłuższej perspektywy liście Hantke pisze jednak, że ostatecznie spośród dójek w zawalonej dużej oborze zginęło 12 kobiet. Według jego opisu była to mocna budowla murowana z kamienia polnego o ścianach grubości 1 i 1/2 łokcia (około 85 cm) i fundamentach głębokich na 2 łokcie. 

Potwierdzeniem tych liczb wydaje się ogólnikowa relacja korespondenta "rg" spod Prószkowa, który widział zniszczenia w okolicy i wymienił, że w Czubinie doszło do "kilkunastu ofiar". Inne miejsce wymienione, gdzie też były duże straty to Żbików, poza tym opisuje on szkody w nie określonych bliżej wielu miejscach, gdzie wiatr zrywał dachy lub niszczył całe zabudowania w folwarkach, roznosząc części na dwie wiorsty, drzewa połamane lub wyrwane z korzeniami, w tym jedno, które zostało wepchnięte do góry nogami do studni, a także przypadki wyssania wody wraz z rybami ze stawów i rzucania w powietrzu zwierząt i ludzi. [3]

Bardziej precyzyjnych informacji brak. Między Drybusem koło Sochaczewa a Czubinem koło Błonia jest w linii prostej 17 km.  Na linii leży też Kłudno Nowe, Górna, Milęcin, Żukówka, niektóre domy Izdebna Kościelnego. Sąsiednią wsią do której z Drybusa przeniosło świnię mógł być Stanisławów albo Baranów (trasa przecina obszar planowanego lotniska CPK). Żbików leży bardziej na południe od tej linii, obecnie to peryferyjne osiedle Pruszkowa. 

Według artykułu z lokalnej gazety podczas "huraganu" w Czubinie w 1855 zniszczone zostały dwie murowane stodoły i obora, oraz zginęło 8 osób a 8 zostało rannych. Jest to najwyraźniej powtórzenie wczesnej informacji prasowej. W późniejszych latach najwyraźniej odbudowano stodoły, zaś owczarnię przebudowano na oborę (więc najwidoczniej zawalona obora była na tyle uszkodzona, że jej nie odbudowano).[4] Ta nowsza obora zachowała się do dziś, przebudowana na budynek mieszkalny. W głównym dworze jest dziś DPS. 

Warunki meteo

Według opisu Dostrzeżeń Meteorologicznych w obserwatorium Warszawskim za czerwiec, dnia 1 czerwca ciśnienie powietrza początkowo spadało - o 6 rano 749,47 mmHg, o 10 rano 749,45; o 16 po południu 748,26 a już o 10 wieczór wzrosło do 751,11. Nie są to wysokie różnice i sugerują przejście zatoki niżowej popychanej wyżem. Od tego czasu ciśnienie wzrastało, wraz z nim temperatura osiągając +33,3 trzeciego czerwca; termometrograf zapisujący wartości skrajne pokazał tego dnia maksimum 26,7 R czyli 34,5 C. Szkoda że nie ma informacji o maksymalnej i minimalnej z dnia 1 czerwca.

Przed pojawieniem się burz o 10 rano temperatura wzrosła do 23,4 C a tuż po, o 16 po południu spadła do 16,7. Tego dnia spadło 18 mm deszczu. Odnotowano też dla tego dnia grad, grzmoty, błyskawice oraz "wichry" z kierunkami wiatru południowo zachodnim i zachodnim. W godzinach terminów zapisywania stanu wiatr był natomiast południowo wschodni. 

Biblioteka Warszawska T.3 1855, s.390-392 SBC 

Inne miejsca

Burzę tego dnia zanotowano też w Warszawie. Miała nadejść po 3 po południu i przynieść silny wiatr i grad wielkości orzecha laskowego, który stłukł szyby w oknach. [5] Wiatr wyrywał drzewa, w jednym miejscu drzewo zniszczyło parkan, inne parkany przewróciły się od wiatru. Redaktor pisze nawet o "trąbie powietrznej" która szła jedną linią i na tej linii niszczyła budynki i drzewa, ale trudno wyciągnąć z tego jakieś wnioski. [6]

Korespondent Adam Mieczyński, z Pepłowa koło Płocka donosił o burzy z gradem, która przeszła koło Płocka o 4 po południu. Grad "niezwyczajnej wielkości" przyniósł szkody w zbożach i drzewach owocowych, a towarzysząca burzy ulewa zalała drogi.[7]

Podobnie korespondent Kuźniarski opisze, że 1 czerwca około godziny 4, w rejonie Siennicy przeszła burza z gradem i silnym wiatrem. Burza nadeszła od strony południowo-zachodniej i towarzyszył jej grad wielkości orzecha, który wybijał szyby.[8]

W tym samym numerze opublikowano też list St.J. z okolic Rawy, który donosi o gradobiciu z 1 czerwca, które wyrządziło szkody na polach. 

Korespondent -rg.- opisuje ogólnikowo, że gradobicie wywołało szkody w rejonach rawskim, radomskim i wieluńskim, czyli na sporym obszarze. 

Z okolic Namysłowa donoszono, że o godzinie 15 padający pół godziny duży grad wyrządził duże zniszczenia, a w pobliskiej wsi Jacobsdorf (Jakubowice) grad dochodzący do masy 7-10 łutów poranił zwierzęta, ludzi i zabił dwoje dzieci.[9] 

Siła

Po takich ogólnikowych wzmiankach trudno podać dokładniejszą ocenę siły. Jeśli w Czubinie doszło do zerwania dachu i przynajmniej częściowego zburzenia ścian tak mocno zbudowanej obory, mogłoby to być uszkodzenie na granicy F3/F4. W Drybusie z budynków zerwane zostały dachy z konstrukcją co odpowiada sile F2. Rozwalenie drewnianego domu mogłoby odpowiadać sile na granicy F2/F3 zależnie od konstrukcji i stopnia uszkodzenia. Poderwanie na chwilę człowieka i zwierzęcia to już co najmniej siła na granicy F1 i F2. Potencjalnie więc mogła to być jedna z silniejszych trąb powietrznych w Polsce, i o ile nie znajdę nowych doniesień o ofiarach, jedna z najtragiczniejszych. 13 ofiar śmiertelnych to ex aequo z trąbą w Krośnie Odrzańskim w 1886 roku. 

I proszę dziennikarzy żeby nie kopiować artykułów bez pytania.

-----

[1] Korrespondent Handlowy, Rolnicy i Przemysłowy nr. 84 21 października 1855 s 1,2,3 B. Hantke https://crispa.uw.edu.pl/object/files/692775/display/PDF?pageNumber=2

[2] Gazeta Lwowska 11 czerwca 1855 nr. 132 https://jbc.bj.uj.edu.pl/Content/29065/download?format_id=2

[3] Korrespondent Handlowy, Przemysłowy i Rolniczy, nr. 55 12 lipca 1855 s 1-2 

https://crispa.uw.edu.pl/object/files/692746/display/PDF

[4] https://www.obiektywna.pl/brwinow/jakie-byly-losy-brwinowskich-wlosci

[5]  Kurjer Warszawski. nr 143 (2 czerwca 1855)

[6] Kurjer Warszawski. nr 147 (8 czerwca 1855)

[7] Korrespondent Handlowy, Rolnicy i Przemysłowy nr.46 10 czerwca 1855

[8] Korrespondent Handlowy, Rolnicy i Przemysłowy nr.47 10 czerwca 1855 s.3

[9]  Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 1855, nr 133 (12 czerwca)